Ein søgn úr Mykinesi

– um risar, rivna oyggj og súluna

Mykines er einasta stað í Føroyum, har súlan verpur. Søgnin sigur, at súlan varð givin fólkinum á Mykinesi sum ein gáva.

Í gomlum døgum búði ein risi, nevndur Tórur Rami, í Gásadali á Vágaoynni. Á Mykinesi, um somu tíð, búði ein maður við navnið Óli Rami. Tórur ynskti at drepa Óla og taka Mykines til sín. Hann fór avstað úr dalinum við Líraberg, og við einum leipi fór hann yvir fjørðin og lendi í Borgargjógv í Borgardali – eystast á Mykinesi. Enn í dag eru fótasporini hjá honum at síggja á báðum síðum, har hann leyp.

Óli búði vestantil á oynni. Tað var ein drúgv leið hjá Tóri at ganga, men við sínum risavøkstu beinum legði hann trygt leiðina vestureftir. Tá ið hann kom gangandi yvir hamrarnar, fekk Óli eyga á hann – og hann skalv av skelki, tá hann sá vakstrarlagið á risanum. Men Óli var skjótur á føti og tók til beinanna, og rann vestureftir so skjótt hann megnaði. Tá ið Tórur nærkaðist, rópti Óli í øðini: “Rivni gjógv!” – og tá slitnaði ein partur av oynni, og Mykineshólmur varð skiltur frá. Tað sást týðiliga, at hólmurin hevði áður verið ein við oynna.

Tá Tórur sá rivna gjónna – umleið tjúgu favnar breiða – rópti hann: “Rivni, hvat ið rivna vil, eg loypi eftir!” Hann leyp yvir til Mykineshólm, har Óli hevði fingið skjótt undan sær. Eingin vegur var út – og bardagin byrjaði.

Teir kempaðust á einum stað, ið enn kallast í Trakki. Har veksur eingin gras, hóast hólmurin annars er gróðurmikil heilt oman til fjøru. Tað sigst, at tað er eftir bardagan millum risan og Óla.

Tá ið teir høvdu kempað í eina góða løtu, megnaði Óli til endans at fáa yvirvág. Hann tók annað eygað frá Tóri og hótti við at taka lívið av honum. Tórur bað um lív og lovaði at lata honum tríggjar serligar gávur í staðin.

Tann fyrsta var ein stórur nebbhvalur, sum skuldi sýnast eina ferð um árið í Hvalagjógv í Mykinesi. Tann næsta var eitt stórt, snúvið træ, ið skuldi reka á land í Viðarhellisgjógv, tætt við hina gjónna. Og tann triðja var ein fuglur, ið bert skuldi halda til á Mykineshólmi og ongastaðni annarstaðni í Føroyum – tað var súlan.

Men tað var ein treyt: Fólkið á Mykinesi mátti aldri tosa illa um nakra av hesum gávunum.

Óli tók undir við treytunum, og teir báðir livdu síðani saman restina av sínum døgum. Vestast á oynni eru tveir klettar. Tann norðari eitur Óli Rami, og tann syðri, har risin sigst vera grivin, eitur Tórur Rami.

Risin helt orð sítt. Hvalurin sýndist á hvørjum ári í Hvalagjógv – men tá fólk fóru at tosa illa um hann og eta kjøtið, fingu tey ilt í magan og fingu skaða. Tá kom hann ikki aftur.

Træið kom eisini á hvørjum ári – men tað var skeivt og óneyðugt. Tað varð brúkt til at byggja kirkju, men hvørja ferð tók stormurin hana niður. Tí vórðu tey ónøgd við træið – og síðani kom tað ikki aftur.

Tann triðja gávan, súlan, helt fast við hólmin. Hon kom í stórum bólkum og verpur framvegis bara á Mykineshólmi. Ongin mykinesmaður hevur nakrantíð talað illa um súluna. Um nakar úr Føroyum roynir at tosa hana niður, svarar mykinesmaðurin altíð: “Góður fuglur er kortini, og háborin fuglur, sum sigur ‘træl’ við hvønn mann.” (Tí súlan ljóðar sum hon sigur orðið “træl”.) Súlan kemur á Pálsmessu og verður har til Mortansmessu, tá ungarnir eru nóg mikið vaksnir. So fer hon aftur út á hav um veturin – og kemur aftur komandi ár.